Υδροχλωρική αρτικαΐνη: αποτελεσματικότητα και ασφάλεια χρήσης της στην οδοντιατρική.

Κατζουράκη Δήμητρα, Οδοντίατρος

Νταμπαράκης Νικόλαος, Επίκουρος Καθηγητής Οδοντοφατνιακής Χειρουργικής, Χειρουργικής Εμφυτευματολογίας & Ακτινολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκη

 

 

Περίληψη

Ανάμεσα στα τοπικά αναισθητικά αμιδικού τύπου που χορηγούνται σήμερα, η υδροχλωρική αρτικαΐνη κατέχει ηγετική θέση στην αγορά αναισθητικών.  Αναφορικά την αποτελεσματικότητα της αρτικαίνης στην τοπική αναισθησία, σε σύγκριση με την λιδοκαΐνη, τα δεδομένα των ερευνών υποστηρίζουν μια υπεροχή της αρτικαίνης έναντι της λιδοκαίνης στην τοπική δι εμποτίσεως, αλλά υπάρχει αδύνατη τεκμηρίωση για παρόμοιες διάφορες στην στελεχιαία αναισθησία. Η παραισθησία μετά από έγχυση τοπικών αναισθητικών είναι ένα σπάνιο σύμβαμα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ένας μέσος οδοντίατρος, πλήρους απασχόλησης, μπορεί να περιμένει να του συμβεί ίσως ένα περιστατικό παραισθησίας στην σταδιοδρομία του.

Λέξεις κλειδιά: αρτικαίνη, λιδοκαίνη, δραστικότητα, παραισθησία

 

 

 

 

To loop or not to loop?

Για πολλά χρόνια πριν την έναρξη τοποθέτησης εμφυτευμάτων στις γνάθους, η ανατομική είχε διατυπώσει το θεώρημα οτι η ανατομική θέση του γενειακού τρήματος στην κάτω γνάθο δεν ταυτιζόταν με την πορεία του γενειακού νεύρου όπως τουλάχιστον απεικονίζεται ακτινιγραφικά. Υπάρχει δηλαδή η πεποίθηση ότι έμπροσθεν του ακτινογραφικά εντοπιζόμενου γενειακού τρήματος υπάρχει η πιθανότητας πορείας και παρουσίας του γενειακού νεύρου (αγκύλη–loop) προτού αυτό εξέλθει απο το τρήμα για να δώσει νεύρωση στους βλεννογόνους το δέρμα του γενείου και του χείλους. Επομένως η τοποθέτηση εμφυτευμάτων έμπροσθεν του γενειακού ενέχει τον κίνδυνο τρώσης του νεύρου και συμπτωμάτων υπαισθησίας. H έρευνα δείχνει ωστόσο ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Στην πρόσφατη εργασία των Benninger και συν (JOMS 2011) η οποία έγινε σε πτωματικό υλικό, σε 26 περιπτώσεις δεν υπήρχε αγκύλη διακλάδωσης του γενειακού νεύρου μπροστά απο το γενειακό τρήμα,σε 4 περιπτώσεις ήταν λιγότερο απο 1 mm έμπροσθεν του γενειακού και σε αρκετές περιπτώσεις το γενειακό νεύρο αποχωριζόταν το κάτω φατνιακό νεύρο 4-5 mm άπω του γενειακού τρήματος. Μια παρόμοια εργασία του Rosenquist (JPRD 1996) βρήκε παρόμοια αποτελέσματα και συγκεκριμένα σε 58 ασθενείς, 43 δεν είχαν αγκύλη, 13 είχαν αγκύλη έκτασης 0.5 mm πέραν του γενειακού τρήματος και 2 είχαν έκταση 1 mm. Επομένως δεν υπάρχουν κλινικές μαρτυρίες για σημαντικής έκτασης αγκύλες και αν κάτι τέτοιο αναφερθεί θα αποτελεί μάλλον παράδοξο και όχι μια φυσιολογική ανατομική δομή. Αναφέρω αυτές τις δύο εργασίες ως σημαντικές ιστορικές ανατροπές των μέχρι τώρα απόψεων. Χρειάζονται περισσότερες μελέτες αλλά και αναθεώρηση των απόψεων. Η πρακτική της αποφυγής προσέγγισης των ανατομικών δομών στα 2 mm νομίζω μπορεί να εφαρμοστεί και εδώ.

Υπαισθησία του κάτω φατνιακού μετά απο τοποθέτηση εμφυτευμάτων. Αιτίες

Αρκετοί χειρουργοί προτείνουν ότι για να αποφευχθεί ο τραυματισμός του κάτω φατνιακού νεύρου πρέπει μετά την τοποθέτηση του εμφυτεύματος να παραμείνει ένας ακτινογραφικός χώρος 2mm πάνω από τον πόρο. Σε ένα περιστατικό όπου υπήρχε μια παρατεινόμενη παραισθησία του γενειακού νεύρου που συνέβηκε 2 μήνες μετά την τοποθέτηση του εμφυτεύματος, εκείνο που ειπώθηκε στον ασθενή ήταν ότι το μούδιασμα θα παρέμενε αν δεν υποχωρούσε μέσα σε περίπου 2 χρόνια. 13 μήνες μετεγχειρητικά η ασθενής ανέφερε ότι είχε πλήρη αίσθηση του χείλους της.

Η καθυστέρηση της δυσλειτουργίας σε αυτήν την περίπτωση και η περιοχή που έγινε η αναισθησία εγείρει αρκετά ερωτήματα γύρω από:

• Τον σχεδιασμό του κρημνού και την έκταση της τομής
• Την αγκύλη (loop) του κάτω φατνιακού νεύρου καθώς αυτό προσεγγίζει το γενειακό τρήμα που μπορεί να φτάσει ακόμα και τα 8 mm μπροστά
• Την συμπιεσιμότητα του σπογγώδους οστού της κάτω γνάθου και την ικανότητά του να μεταφέρει δύναμη ή πίεση σε ένα γειτονικό νεύρο από ένα εμφύτευμα κατά την τοποθέτηση αυτού. Κατά την τοποθέτηση του εμφυτεύματος το ακρορριζικό του τμήμα πιέζει ένα τμήμα του σπογγώδους οστού που είναι στον ίδιο άξονα με το εμφύτευμα και μπορεί να παρεκτοπιστεί 0.5 mm προς το γενειακό νεύρο προκαλώντας φλεγμονή
• Τον χειρουργικό τραυματισμό
• Την μετεγχειρητική φλεγμονή
• Τον έρπητα ζωστήρα και άλλες μολύνσεις από βακτήρια ή ιούς
• Την πίεση από νεοπλάσματα
• Το αιμάτωμα που μπορεί να προκληθεί από την στελεχιαία του γενειακού