Ποιός θα πληρώσει;

Ποιός θα πληρώσει την δωρεάν δημόσια (οδοντιατρική) εκπαίδευση; (Αναδημοσίευση)

Posted by implantnet στο Οκτωβρίου 16, 2008

Με αφορμή την συζήτηση που έχει ήδη αρχίσει σχετικά με την αναγκαία αναμόρφωση του προγράμματος σπουδών στην Οδοντιατρική Θεσσαλονίκης θεωρώ ότι είναι επίκαιρο να θυμήσω την ανάγκη χρηματοδότησης καθε νέας προσπάθειας. Γιατί πολλές φορές θεωρητικολογούμε αγνοώντας ότι κάποιος πρέπει να πληρώσει τον λογαριασμό. Μερικές φορές στους Τομείς “τέμνεις” τις φλέβες σου. Καλή η συλλογικότητα αλλά μερικές φορές μας λείπει η ουσία…

Για να μην παρεξηγηθώ με όλα αυτά που θα παραθέσω στην συνέχεια, θέλω ευθύς εξαρχής να πω, ότι είμαι υπέρ του δωρεάν δημόσιου πανεπιστήμιου και επίσης υπέρ της υπό προϋποθέσεις, αποκλειστικής απασχόλησης των μελών ΔΕΠ. Απλά στην δημοκρατία, θα πρέπει να έχουμε όλοι το δικαίωμα της επιλογής. Μόνο τότε, θα έχουμε την δυνατότητα, να έχουμε και να δημιουργούμε ελεύθερες προσωπικότητες. Στην ζωή θα πρέπει να έχεις το δικαίωμα εκεί που βρίσκεσαι, να είσαι και να αισθάνεσαι ελεύθερος, είτε είσαι μαθητής ή δάσκαλος. Από την άλλη το κράτος, οφείλει να δημιουργεί το πλαίσιο λειτουργίας των θεσμών και από εκεί και πέρα, να κάθεται στην γωνία ώστε να αφήσει το πανεπιστήμιο, να απολαύσει την αυτονομία του, η οποία δεν έχει μόνο δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις. Στην Ελλάδα το κράτος το θυμόμαστε μόνο όταν μας χρωστάει, την στιγμή που εμείς αθετούμε καθημερινά τις υποχρεώσεις μας, από την απόδοση των φόρων μέχρι την εκπλήρωση της στρατιωτικής μας θητείας. Αυτά ως μικρή εισαγωγή για αυτό που πρόκειται να ακολουθήσει.

Το θέμα μας είναι η ανώτατη εκπαίδευση. Υπάρχουν 2 ειδών ανάγκες που πρέπει να δημιουργούν ανάλογες κατευθύνσεις και δράσεις. Υπάρχει η ανάγκη της επαγγελματικής αποκατάστασης, της εκπαίδευσης δηλαδή που πρέπει να στοχεύει στην απόκτηση επαγγελματικών δεξιοτήτων (βλέπε οδοντίατρος). Όλοι καταλαβαίνουμε, ότι σπουδάζοντας για παράδειγμα κάποιος οδοντιατρική, νομική κτλ, δεν ενδιαφέρεται να φιλοσοφήσει περί του πόνου ή περί της οδοντικής παθολογίας, αλλά θέλει να ανοίξει ένα οδοντιατρείο. Το μόνο που ενδιαφέρει καλώς ή κακώς, είναι η απόκτηση ενός πτυχίου, το οποία σε μας ισοδυναμεί με την άδεια άσκησης επαγγέλματος. Από την άλλη, υπάρχει η ανάγκη απόκτησης γνώσης στα πλαίσια μιας φιλοσοφικής αναζήτησης. Μπορεί κάποιος να θέλει να σπουδάσει θεολογία, για να προσεγγίσει το θείο με μια άλλη προοπτική. Μια σύγχρονη εκπαίδευση, που αντιλαμβάνεται ότι η γνώση είναι και προϊόν, στα πλαίσια μια αγοράς γνώσης, που ήδη υπάρχει άσχετα αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε, θα πρέπει να έχει την ευελιξία να προσφέρει αυτό για το οποίο υπάρχει ζήτηση. Διαφορετικά θα μένει ουραγός, εθελοτυφλώντας, αρνούμενη να αποδεχτεί την σύγχρονη αναγκαιότητα.

Η οδοντιατρική εκπαίδευση στην Ελλάδα παρέχεται από το δημόσιο πανεπιστήμιο. Το κράτος παρέχει και χρηματοδοτεί τις υποδομές, τα κτίρια, τον εξοπλισμό, τους δασκάλους, τα βιβλία, και τα υλικά. Όλοι γνωρίζουν ότι σε σχέση με το τελευταίο, τα υλικά δηλαδή, οι ανάγκες μιας οδοντιατρικής σχολής είναι τόσο μεγάλες, που δεν μπορούν να καλυφτούν σε καμιά περίπτωση από τον ισχνό κρατικό προϋπολογισμό. Δεν ξέρω αν υπάρχει άλλη σχολή, με τόσο μεγάλες αλλά και αυξανόμενες ανάγκες σε υλικά και εξοπλισμό. Ακόμη και η ιατρική, νομίζω καλύπτεται άνετα από το γεγονός, ότι το κράτος χρηματοδοτεί τα νοσοκομεία, αλλά πληρώνουν και τα ασφαλιστικά ταμεία από τις εισφορές των εργαζομένων, και έτσι δεν υπάρχει πρόβλημα χρηματοδότησης. Στην δική μας την περίπτωση, παρατηρείται νομίζω ένα μοναδικό φαινόμενο: το κράτος πληρώνει την δωρεάν παροχή περίθαλψης των ασθενών, οι οποίοι στα πλαίσια της εκπαίδευσης των φοιτητών απολαμβάνουν κάτι που δεν νομίζω να έχει άλλο προηγούμενο στην χώρα μας.

Πρώτη πηγή εσόδων: γιατί να μην πληρώνουν οι ασθενείς τουλάχιστον το κόστος αυτού που τους παρέχεται, το οποίο χωρίς υπερβολή, στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι ποιοτικά καλύτερο, από το αντίστοιχο του ιδιωτικού τομέα; Μπορούμε να διατηρήσουμε το κοινωνικό μας πρόσωπο, ακόμα ενδεχομένως καλύπτοντας και την προσθετική δαπάνη για άτομα με ειδικές ανάγκες, ή αποδεδειγμένα άπορα, αλλά γιατί να μην πληρώνουν αυτοί που έχουν την δυνατότητα και είναι και οι περισσότεροι, το κόστος αυτού που τους προσφέρεται; Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει μια πηγή εσόδων. Ήδη το μοντέλο αυτό εφαρμόζεται στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα χωρίς πρόβλημα, όπου οι ασθενείς καταβάλουν αδιαμαρτύρητα το τίμημα, για τις υπηρεσίες τις οποίες δέχονται. Γιατί άλλωστε να μην πληρώνουν αυτοί που χρησιμοποιούν μια υπηρεσία, όπως συμβαίνει με το δημόσιο ρεύμα που καταναλώνουμε ή με τα διόδια των δρόμων που χρησιμοποιούμε; Ας προσθέσουμε επίσης, το ότι όλοι μας εκτιμάμε πραγματικά αυτό το οποίο πληρώνουμε.

Δεύτερη πηγή εσόδων: Τα δίδακτρα από το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών, που παρά τις σχετικές διακηρύξεις πηγαίνουν και στην προπτυχιακή εκπαίδευση. Αυτό νομίζω ότι είναι άλλωστε και δίκαιο από την στιγμή, που το μεταπτυχιακό πρόγραμμα δεν έχει δικές του υποδομές και χρησιμοποιεί το προπτυχιακό εξοπλισμό, το προπτυχιακό προσωπικό (το οποίο δεν αμείβεται επιπλέον για αυτή την πρόσθετη εκπαιδευτική διαδικασία), τις προπτυχιακές αίθουσες διδασκαλίας αλλά και τα εποπτικά μέσα. Από την στιγμή που υπάρχει αυξημένη μεταπτυχιακή ζήτηση, νομίζω πως θα πρέπει να αυξηθούν τα δίδακτρα (να υπάρχει όμως η δυνατότητα υποτροφιών ή χορηγιών) και να γίνουν περισσότερο αντικειμενικά τα κριτήρια της επιλογής, για να μην εκτιθέμεθα ανεπανόρθωτα. Αυτό το αυξημένο έσοδο, θα μπορούσε να διοχετευτεί επίσης ανταποδοτικά στο προπτυχιακό πρόγραμμα.

Τρίτη πηγή εσόδων: Δωρεές, χορηγίες από ιδιώτες ή εταιρείες. Δεν καταλαβαίνω, γιατί πρέπει να είμαστε δογματικοί, δέσμιοι διαφόρων ιδεολογημάτων. Να μην πληρώσουν οι ασθενείς, να μην πληρώσουν οι φοιτητές (κατανοητό), να μην μας πληρώσουν οι εταιρείες και να τα πληρώνει όλα ο πλούσιο κράτος μας. Πρέπει επιτέλους να δούμε κατάματα την πραγματικότητα. Ζούμε σε έναν κόσμο, όπου τίποτα δεν είναι δωρεάν, εκτός από την οδοντιατρική στο ΑΠΘ. Είμαστε παγκόσμια πρωτοπορία. Τελικά χρηματοδοτούν οι γονείς των φοιτητών, ως «χρυσοί χορηγοί» την θεραπεία των βορειοελλαδιτών.

Τέταρτη και τελευταία και σημαντικότερη πηγή εσόδων: Τα πανεπιστήμια είναι ΝΠΔΔ. Μήπως έχουν και αυτά την δυνατότητα να ιδρύσουν άλλα πανεπιστήμια; Τι θέλω να πω. Πριν αρχίσετε να ουρλιάζετε, προσπαθήστε να μπείτε στην λογική μου. Έχουμε ανάγκη χρημάτων. Έχουμε τις υποδομές, το προσωπικό, τα προγράμματα σπουδών, την εμπειρία αλλά και πιθανούς δασκάλους ή άλλους που θα προσλάβουμε με εξαιρετικές μεταπτυχιακές σπουδές. Γιατί η δημόσια οδοντιατρική, να μην αναλάβει με ένα παρόμοιο πρόγραμμα σπουδών, σε ένα ωράριο πχ 5-10 μ.μ., αυτό που ούτως ή άλλως κάποιοι θα πάνε να το κάνουν στις γειτονικές χώρες; Ξορκίζοντας το κακό μπορούμε να το αποφύγουμε; Αυτοί που έχουν την δυνατότητα, δεν θα πάνε να πληρώσουν κάπου αλλού; Ας πληρώσουν λοιπόν το δημόσιο πανεπιστήμιο, με ένα τεράστιο οικονομικό όφελος για τους φοιτητές του, αλλά και κάτι επίσης σημαντικό: την δυνατότητα στο δημόσιο πανεπιστήμιο, να καθορίζει τις εκπαιδευτικές εξελίξεις, να ορίζει τους κανόνες , την ισότητα των ευκαιριών, αλλά και την ποιότητα της οδοντιατρικής εκπαίδευσης συνολικά, αλλά και να πάψει μια απαράδεκτη κατάσταση που έχει ήδη δημιουργηθεί και θα λάβει στο μέλλον τεράστιες διαστάσεις. Αυτή την στιγμή, κάποιος με δέκα έδρες, ιδρύοντας ένα κέντρο ελευθέρων σπουδών, παρακάμπτοντας το άρθρο 16, μπορεί να συνεργαστεί με ένα ξένο πανεπιστήμιο και να βγάζει στην αγορά οδοντιάτρους με ίσα με εμάς επαγγελματικά δικαιώματα, στα πλαίσια μιας ελεύθερης ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας. ΄Η μην ξεχνάμε και τις διάφορες «επιστημονικές» εταιρείες που έχουν δημιουργηθεί πρόσφατα και μετεκπαιδεύουν οδοντιάτρους, κάτι που δυστυχώς δεν μπορεί να κάνει το δημόσιο πανεπιστήμιο. Ότι δεν καταφέρουμε να κάνουμε εμείς, θα το βρούμε αναγκαστικά μπροστά μας. Υπάρχει νομίζω ένα ανάλογο παράδειγμα, από την λειτουργία των απογευματινών ιατρείων των νοσοκομείων, όπου δόθηκε η δυνατότητα προσφοράς ιατρικών υπηρεσιών σε ανθρώπους, που ούτως ή άλλως θα πήγαιναν στον ιδιωτικό τομέα, αξιοποιώντας δημόσιους ανθρώπινους πόρους και υποδομές.

Τελειώνοντας θέλω να δώσω μια αισιόδοξη προοπτική. Η κρίση στην παιδεία, στην κοινωνία, ακόμα και στην οικογένεια δεν είναι αναγκαστικά κάτι κακό. Είναι η ευκαιρία που σου δίνεται να κάνεις την αυτοκριτική σου, να μην εφησυχάζεις και να γίνεσαι καλύτερος. Φτάνει, να έχεις την δυνατότητα, να αντιμετωπίζεις τις αιτίες του προβλήματος χωρίς δογματισμούς. Η πανεπιστημιακή κοινότητα πρέπει να αποδείξει, ότι δεν είναι μια αποστεωμένη μειοψηφία αλλά ένα δημιουργικό κομμάτι της κοινωνίας, που μπορεί με την δύναμη του πνεύματος να αποτελέσει πρωτοπορία. Όχι δύναμη συντήρησης, αλλά υπέρβασης και προοπτικής. Νομίζω πως έβαλα κάποιες βάσεις για έναν διάλογο, που πρέπει να γίνει όχι μόνο στην σχολή μας αλλά και γενικότερα.

ΝΙΚΟΣ ΝΤΑΜΠΑΡΑΚΗΣ Επικ. Καθηγητής Οδοντιατρικής ΑΠΘ