Η ιστορία της αναισθησίας από την δημιουργία του ανθρώπου μέχρι σήμερα
Ο πόνος είναι συνυφασμένος με την πορεία του ανθρώπου από την πρώτη μέρα που βλέπει το φως του κόσμου αυτού. Προσθέτοντας την θεολογική στην επιστημονική προσέγγιση, ιστορικά η πρώτη πράξη αναισθησίας έλαβε χώρα στον κήπο της Εδέμ, όπου ‘επέβαλεν ο Θεός έκστασιν επί τον Αδάμ και ύπνωσεν και έλαβεν μιαν των πλευρών αυτού και ανεπλήρωσεν σάρκα αντ´αυτής῾ (Γεν. 2:21). Κάπως έτσι ξεκίνησε η ιστορία της ανθρωπότητας, με την πρώτη ιατρική πράξη να λαμβάνει χώρα με κάποιου είδους αναισθησία. Θερμά και ψυχρά επιθέματα, χυμοί από φυτά και βότανα, υπέρδοση αλκοόλ, εφαρμογή ισχαιμίας, όπιο.
Η πρώτη σύγχρονη πειραματική εργασία έγινε το 1799, όταν ο Sir Humphrey Davy, δημοσίευσε μια αναφορά των ερευνών του, με διάφορους ατμούς και αέρια. Ο Davy παρατήρησε ότι ο πόνος από τον σωφρονιστήρα, ανακουφίστηκε από την εισπνοή πρωτοξειδίου του αζώτου. Ακολουθήθηκε από τον Hill Hickman, που συνειδητοποίησε την χρήση αέριων ως αναισθητικών. Το 1824, είχε εκτελέσει αρκετές επεμβάσεις σε ζώα, τα οποία αναισθητοποίησε με διοξείδιο του άνθρακα. Ο όρος αναισθησία, που προέρχεται από την αρχαία ελληνική γλώσσα, επινοήθηκε από τον Oliver Wendell Holmes το 1846. Ο Crawford Long, αφαίρεσε έναν όγκο από τον αυχένα με την βοήθεια αιθέρα το 1842 και ένα χρόνο μετά, ο Sir James Simpson, ένας Άγγλος χειρουργός, απέδειξε τις αναισθητικές ιδιότητες του χλωροφορμίου. Αυτό το νέο αναισθητικό, γρήγορα έγινε δημοφιλές και αντικατέστησε τον αιθέρα για μερικά χρόνια.
Ο Horace Wells, που ασκούσε χειρουργική στόματος, προβληματιζόταν από τον βασανισμό των ασθενών όταν τους έβγαζε δόντια. Έψαχνε για κάποιον παράγοντα, που θα έκανε τα βάσανα πιο ανεκτά στην χειρουργική επέμβαση, ειδικά στις εξαγωγές. Προσπαθώντας να διευρύνει τις γνώσεις του, στο πεδίο της ανακούφισης του πόνου, παρακολούθησε μια διάλεξη του Gardener Colton, ενός περιφερόμενου χημικού στις 10 Δεκεμβρίου του 1844. Ο Colton, είχε κατασκευάσει το πρωτοξείδιο του αζώτου, γνωστό ως αέριο που προκαλεί γέλιο. Το ακροατήριο εισέπνεε το αέριο και δεν παρουσίαζε σημεία πόνου και έτσι η ιδέα μιας εισπνεόμενης αναισθησίας του μπήκε στο μυαλό. Μετά την διάλεξη, ο Wells μίλησε στον Colton, και τον έπεισε να φέρει το αέριο στο ιατρείο του την επόμενη μέρα. Ο Wells είχε ένα δόντι που τον πονούσε, και ήθελε να το βγάλει ανώδυνα, με την εισπνοή του πρωτοξειδίου του αζώτου. Έπεισε τον Colton, παρά τις αντιρρήσεις του, για την πιθανότητα του μοιραίου, να εισπνεύσει το αέριο από μια σακούλα μέχρι που να χάσει τις αισθήσεις του. Στην συνέχεια ο συνεργάτης του και μαθητής του John Riggs, του έβγαλε τον φρονιμίτη ανώδυνα και έτσι γεννήθηκε η αναισθησία στην οδοντιατρική στις 11 Δεκεμβρίου του 1844. Η Αμερικανική Οδοντιατρική ομοσπονδία το 1864 αλλά και η Αμερικανική Ιατρική Ομοσπονδία το 1870, αναγνώρισε την συμβολή του Horace Wells στην εισαγωγή και ανακάλυψη της αναισθησίας στις ΗΠΑ.
Το 1851, ένας Γάλος φυσικός, ο Charles Pravaz, ανακάλυψε την υποδερμική σύριγγα, ενώ ο Alexander Wood, φυσικός από το Εδιμβούργο, το 1853, ανακάλυψε την υποδερμική βελόνα, για υποβλεννογόνιες εγχύσεις για την ανακούφιση νευραλγικών πόνων. Το 1856, ο JB Francis, ανακάλυψε την χρήση του ηλεκτρισμού για την άμβλυνση του πόνου κατά την εξαγωγή των δοντιών.
Από το 1850-1890, το χλωροφόρμιο χρησιμοποιήθηκε τόσο για οδοντιατρικές αλλά και για μεγαλύτερες επεμβάσεις, σαν τοπικό αναισθητικό. Το 1867 χρησιμοποιήθηκε ναρκωτικό σπρέυ για τοπική αναισθησία. Στην συνέχεια, ένα νέο τοπικό αναισθητικό που αποδείχτηκε αρκετά σημαντικό ήταν η κοκαΐνη. Η τοπική αναισθητική της δράση, ανακαλύφτηκε από τον Schraff το 1862, όταν παρατήρησε ότι έχει τοπικές αναισθητικές ιδιότητες εφαρμοζόμενη στην γλώσσα (μάσημα φύλων κόκας). O von Anrep, το 1879, μελέτησε την φαρμακολογική δράση της κοκαΐνης και βρήκε ότι εγχεόμενη υποδόρια, η περιοχή του δέρματος, πάνω από την έγχυση αναισθητοποιείται. Στην συνέχεια το 1884, ο Carl Koller και ο Sigmud Freud, δύο γιατροί από την Βιέννη, μελέτησαν συστηματικά διάφορα αλκαλοειδή, με την ελπίδα να βρουν έναν αντικαταστάτη της μορφίνης. Στην πορεία αυτών των πειραμάτων, ο Koller τυχαία έσταξε διάλυμα κοκαΐνης στο μάτι του και αυτό αναισθητοποιήθηκε. Στην συνέχεια από την οφθαλμολογική πράξη, πέρασε η εφαρμογή στην λαρυγγολογική χειρουργική και από εκεί στην οδοντιατρική. Το ίδιο έτος, οι William Halsted και Hall, χρησιμοποίησαν αυτή την γνώση, για το αποκλεισμό του κάτω φατνιακού νεύρου, για την εξαγωγή δοντιών της κάτω γνάθου. Απέδειξαν, ότι η έγχυση στο νευρικό στέλεχος ενός διαλύματος κοκαΐνης 4%, σε οποιαδήποτε τμήμα της πορείας του (υποκόγχιο τρήμα), είχε σαν αποτέλεσμα, την απώλεια της αίσθησης σε ολόκληρη την διαδρομή. Ο Halsted έκανε την έγχυση και ο Hall ήταν ο ασθενής. Έτσι ο Halsted 40 χρόνια μετά το πρωτοξείδιο του αζώτου, έγινε ο πρώτος που έκανε τον αποκλεισμό του Κάτω φατνιακού νεύρου. Το 1894, οι χειρουργοί στόματος Carlson και Thiesing, προσπαθώντας να αναισθητοποιήσουν τοπικά με ψεκασμό αιθυλοχλωριδίου στα ούλα, παρατηρήσαν ότι αρκετοί ασθενείς απώλεσαν τις αισθήσεις τους. Αυτές οι παρατηρήσεις οδήγησαν στην εφαρμογή του χλωροαιθάνιου σαν γενικού αναισθητικού και έτσι το 1896 πέρασε από την οδοντιατρική καρέκλα στα νοσοκομεία.
Το 1900 ο Legrand, χρησιμοποίησε ένα μίγμα ζελατίνης με το διάλυμα της κοκαίνης. Η ζελατίνη δρούσε ως αιμοστατικό. Είναι η πρώτη φορά, που χρησιμοποιείται χημική μέθοδος για την επίτευξη αιμόστασης. Μέχρι εκείνη την στιγμή άλλες μέθοδοι αφορούσαν την εφαρμογή ψυχρού για αγγειοσύσπαση και πίεσης που περιόριζε την κυκλοφορία και κατ επέκτασιν την απορρόφηση της κοκαΐνης. Εντούτοις, μια μεγάλη πρόοδος έλαβε χώρα όταν αποδείχτηκε η δράση της επινεφρίνης από τους Elsberg, Barber και Braun (1903), σε μίγμα με διάλυμα κοκαΐνης.
Το 1897, η ευκαίνη χρησιμοποιήθηκε στην θέση της κοκαΐνης και το 1901 η μπεταευκαίνη. Επειδή η κοκαΐνη είχε τοξικές και ερεθιστικές ιδιότητες, η έρευνα οδηγήθηκε στην κατεύθυνση των συνθετικών υποκατάστατων της κοκαΐνης, που θα διέθετε τις αναισθητικές ιδιότητες αυτής χωρίς όμως τα μειονεκτήματα. Ο Einhorn, διαπίστωσε ότι όλοι οι εστέρες αρωματικών οξέων προκαλούσαν μικρότερου ή μεγαλύτερου βαθμού τοπική αναισθησία. Όλες αυτές οι προσπάθειες, αλλά και άλλες που ακολούθησαν είχαν σαν αποτέλεσμα τοξικά και ερεθιστικά για τους ιστούς προϊόντα που κρίθηκαν ακατάλληλα για την τοπική αναισθησία.
Η νοβοκαίνη (υδροχλωρική προκαίνη), ήταν ένα από τα πιο δημοφιλή υποκατάστατα, ανακαλύφτηκε στην Γερμανία, από τον Alfred Einhorn to 1905. Από τότε αντικατέστησε την κοκαΐνη σαν τοπικό αναισθητικό. Στην αρχή ήταν διαθέσιμη εμπορικά με μορφή σκόνης, την οποία έκανε διάλυμα ο γιατρός ανάλογα με τις ανάγκες του. Αυτό απαιτούσε χρόνο και στερούνταν ακρίβειας και έτσι η ιδέα της χρήσης αναισθητικών διαλυμάτων σε φύσιγγες, αναπτύχθηκε από τον φυσικό Harvey Cook, το 1940. Το 1933 το κομπεφριν, ένας παράγοντας ισχαιμίας χρησιμοποιήθηκε στα διαλύματα των τοπικών αναισθητικών, από τον Gruettefien, με πρώτη χρήση σε έναν Γερμανό ασθενή το 1911. Οι ενδοοστικές εγχύσεις εισήχθησαν στην Αγγλία, με την υδροχλωρική προκαίνη σαν τοπικό αναισθητικό το 1910, με σύριγγα υψηλής πίεσης.
Η μονοκαίνη εισήχθηκε το 1936 στην οδοντιατρική από τον Mendel Nevin και στην συνέχεια στα μέσα του 20ου αιώνα, ένας αριθμός νεότερων τοπικών αναισθητικών εισήχθησαν και χρησιμοποιούνται μέχρι τις μέρες μας, με αφετηρία την λιδοκαίνη που Παρασκευάστηκε από τον Nils Lofgren το 1943, αλλά εισήχθηκε το 1948. Ακολουθούν η προποξυκαίνη το 1952 από τους Clinton και Laskowski, η μεπιβακαίνη το 1957 από τον Ekenstam, η πριλοκαίνη το 1953 από τους Lofgren και Tegner, η αρτικαίνη το 1969 από τον Rusching, η μπαπιβακαίνη το 1957 από τον Ekenstam και η ετιδοκαίνη από τον Takman το 1971. Σήμερα η λιδοκαίνη και η αρτικαίνη, αποτελούν τα πιο δημοφιλἠ τοπικά αναισθητικά, ωστόσο η έρευνα συνεχίζεται, αν και οι δυνατότητες για μια γρήγορη, αποτελεσματική αλλά και ασφαλή αναισθητοποίηση των ασθενών έχει φτάσει στον υπέρτατο βαθμό τελειότητας που καθιστούν την οδοντιατρική μια ανώδυνη και ασφαλή διαδικασία.
Νίκος Νταμπαράκης
Implantnet 